Gambiya (İngilizce: The Gambia) ya da resmî adı ile Gambiya Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında yer alan devlet. Ülke yüzölçümü açısından Afrika kıtasının anakara kısmında yer alan en küçük ülkesi konumundadır. Ülke Gambiya Nehri‘nin her iki kıyısı boyunca kurulmuş olup Atlas Okyanusu kıyısı hariç, tamamen Senegal ile çevrili bir konumdadır. Senegalin içinde bir anklavdir. Ülke genelinde 2013 tahmini nüfus sonuçlarına göre 1.740.860 kişi yaşamaktadır.^[3] Ülkenin başkenti, Atlas Okyanusu kıyısında ada üzerine kurulu olan Banjul‘dur.

Ülke içerisinde birçok etnik grup yaşamakta olup, bu gruplar içerisinde çoğunluğu ülke nüfusunun neredeyse %40’ını oluşturan Mandinka etnik grubu oluşturmaktadır. Mandinka etnik grubunu %19’a yakın bir oran ile Fulbe etnik grubu, %15’e yakın bir oran ile de Volof etnik grubu takip etmektedir.

Gambiya’da en kalabalık etnik grup nüfusun % 37’sini oluşturan Mandinglerdir. Mandinglerin % 93’ü Müslümandır. (Mandingler hakkında Senegal’deki ve Gine’deki etnik unsurlara bkz.) İkinci etnik unsur % 17’lik bir orana sahip olan Fulanilerdir. Fulanilerin tamamı Müslümandır. (Fulaniler hakkında Benin’deki etnik unsurlara bkz.) Üçüncü etnik unsur % 14 orana sahip olan Woloflardır. Wolofların % 98’i Müslümandır. (Woloflar hakkında Senegal’deki etnik unsurlara bkz.) Onlardan sonra gelenler % 9.6 orana sahip olan Diolalardır. Diolalar Gambiya’nın yanı sıra Senegal ve Gine – Bissau’ya da yayılmışlardır. Kendilerine özel ayrı bir dilleri mevcuttur. Diola dilinin birbirinden farklı lehçeleri bulunmaktadır. Çoğunluğu tarımla uğraşır. Diolaların % 95’i Müslümandır. Diolalardan sonra % 7.7 orana sahip olan Soninkeler gelir. Soninkelerin de tamamı Müslümandır. (Soninkeler hakkında Moritanya’daki etnik unsurlara bkz.) Onlardan sonra % 3.17 orana sahip olan Jahankalar gelir. Jahankalar değişik kabilelerin oluşturduğu bir etnik unsurlar grubudur. Tümünün konuştuğu ortak bir dilleri yoktur. Mandinkalardan etkilenmiş olan Jahankalar Senegal ve Gine’ye de yayılmışlardır. Çocuklarının İslâmi eğitimlerine önem verirler. Genellikle tarım ve ticaretle uğraşırlar. Jahankaların da tamamı Müslümandır. Onlardan sonra yine tamamı Müslüman olan ve % 2.17 orana sahip Moorlar gelir. (Moorlar hakkında Moritanya’daki etnik unsurlara bkz.) Onlardan sonra % 8’i Müslüman olan ve % 1.5 orana sahip Bagalar gelir. Bunların dışında da bazı küçük kabileler ve Avrupa asıllı hıristiyanlar bulunmaktadır. Ancak oranları azdır.

Gambiya genç bir nüfusa sahip olup, 2016 tahmini verilerine göre %58,52’si 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %3,42’si 65 yaş ve üzerindedir.^[11]

0-14 yaş: %37.88 (erkek 382,215/kadın 379,029)
15-24 yaş: %20.64 (erkek 204,979/kadın 209,866)
25-54 yaş: %33.92 (erkek 333,875/kadın 347,779)
55-64 yaş: %4.14 (erkek 39,978/kadın 43,177)
65 yaş ve üzeri: %3.42 (erkek 32,011/kadın 36,739)

Şehirde yaşayanların oranı 2015 verilerine göre %59,6 olan ülkede, nüfusun yıllık artış oranı 2016 tahmini verilerine göre %2,11 düzeyindedir.^[11]

Dil

Ülkenin Birleşik Krallık‘tan bağımsızlığını kazanmasından sonra ülkenin resmi dili İngilizce olarak kalmıştır. Özellikle kıyı kesimlerinde halk arasında İngilizce konuşma ve anlaşma oranı oldukça yüksek düzeydedir. Ülkenin iç kesimlerinde İngilizce kullanımı yaygın olmasa da, karşılıklı olarak anlaşma için yeterli düzeyde konuşulmaktadır. Ülkede var olan birçok etnik grup nedeniyle, her etnik grubun kendine özgü dili vardır. Bu diller her bir etnik grubun bireyleri arasında anadili olarak konuşulmaktadır. Diğer etnik gruplarla da anlaşabilmek adına başka etnik dillerinde öğrenilmesi birçok Gambiya vatandaşını birçok dilde konuşabilecek, çok dil bilen (Polyglott) konumuna getirmektedir. Afrika’nın bu küçük ülkesinde güncel olarak 20 farklı dil konuşulmaktadır.^[12]

Din

Ülke nüfusunun %90’ı İslam inancına göre yaşamaktadır. Hristiyan dinine mensup nüfusun oranı %9 dolaylarındayken, geri kalan %1’lik bölüm yerel Afrika dinlerine inanmaktadır. Dinler arası hoşgörü üst düzeydedir. Ülke genelinde müslüman cemaatler imam önderliğinde, hristiyan cemaat ise papaz önderliğinde halka açık ortamlarda toplu ibadet yapabilmektedirler. Ülkenin siyasi hayatına bir etkisi bulunmayan dinler, toplum arasında da birçok Afrika ülkesinde görülebilecek bir soruna neden olmamaktadır.

Özellikle yerel Afrika dinleri arasında timsah mitolojik anlamda kutsal bir varlık ve verimliliğin sembolü olarak görülmektedir. Ülke genelinde turizme de açık olan üç büyük timsah yetiştirme merkezi mevcuttur. Bu merkezleri ziyaret eden turistler timsahlara şans ve bolluk getirmesi adına dokunmaktadırlar. Ayrıca timsahın önemi ülkede mevcut olan madeni paraların üzerinde gösterilmesi ile de ifade edilmektedir.

DNA Haritam tarafından Türkiye’ye özel satışa çıkarılan Genetik Köken Testi’ni satın almak için tıklayınız.