Lübnan Cumhuriyeti, (Arapça: الجمهورية اللبنانية, el-Cumhûriyyetü’l-Lübnâniyye) Doğu Akdeniz kıyısında bir Arap ve Orta Doğu ülkesi. Başkenti Beyrut‘tur. Tarihteki Fenike uygarlığının vatanı Lübnan ve kıyılarıdır. Kuzeyinde ve doğusunda Suriye, güneyinde İsrail yer alır. Yüzölçümü 10.452 km², nüfusu 4.224.000’dir. Lübnan’ın ulusal ve resmî dili Arapçadır.

Sıra dışı bir kültürel geçmişe sahip olan Lübnan’da birçok etnik kökenden insan bir arada huzurlu bir yaşam sürmektedir. Bunun yanı sıra bölgede özellikle de Beyrut’ta birçok dine mensup insan yaşamaktadır. Bunlar arasında çoğunluğu Müslümanlar ve Hıristiyanlar oluşturmaktayken aynı zamanda da Musevi kesimi oluşturan guruplar da burada yaşamlarına sürdürmektedir. Ancak Lübnan’ın bu denli bir harmoni içinde olması ülkede ciddi anlamda sorunları da beraberinde getirir olmuştur. Özellikle 1976 yılı sonrasında ülkede patlak veren iç savaş sonrasında bölge yaşanılmaz bir hal almıştır. 1976 ile 1992 yılları arasında 16 yıl süren iç savaş süresince bölgede neredeyse her gün bir terörist faaliyet gerçekleştirilmiş ve bu nedenle birçok insan yaşamını yitirmiştir. Bu iç savaş ağırlıklı olarak başkent Beyrut’ta sert bir şekilde yaşanmıştır ve şehir bu anlamda iki bölünmüştür. Lübnan’ın diğer önde gelen şehirlerinden Tripoli ”Trablus”, Zahie ve Nabatiye’de de aynı şekilde çatışmalar yaşansa da bunun etkisi Beyrut’taki kadar ses getirmemiştir.

Lübnan Sorunu

Lübnan haritası

Lübnan, karışık dini yapıya sahip bir devlet olmasına rağmen sosyal yapının gerektirdiği politik dengenin kurulmasıyla, Orta Doğu‘nun en düzenli ve yaşam koşulları oldukça uygun olan ülkelerinden biri idi.^{[kaynak belirtilmeli]}

Ülke istikrarı, Arap-İsrail çatışması sonucu Lübnan’a gelen Filistinliler‘in çoğalmasıyla bozulmaya başladı.^{[kaynak belirtilmeli]} Özellikle 1970’lerden itibaren Müslümanlar, demografik üstünlüğü elde ettiler ve bu üstünlüğü egemenlik faktörüne yansıtarak ülke yönetiminde Hristiyanlar kadar söz hakkı alma mücadelesine başladılar. Böylece ülkede başlayan Müslüman–Hristiyanmücadelesi, 13 Nisan 1975‘ten itibaren iç savaşa dönüştü. Ordu ülkedeki kontrolünü neredeyse tamamı ile kaybettiği. Bölünmenin eşiğindeki ülkede darbe girişimine ve istifa çağrılarına maruz kalan Cumhurbaşkanı Franciye’nin yardım çağrısı üzerine Suriye, Nisan 1976’da Hristiyanlar lehine iç savaşa müdahil olmuş. Diplomatik arabuluculuk girişimleri sonuç vermeyince 1 Haziran’dan itibaren eski müttefikleri Lübnan Ulusal Hareketi ve FKÖ karşısında askeri çatışmalar başlamiştir.^[7]

1975–1991 Lübnan İç Savaşı; Lübnan, Suriye, Mısır, Kuveyt ve Suudi Arabistan devlet başkanlarının 17-18 Ekim 1976’da Riyad Toplantısında aldıkları kararlarla yeni bir boyut kazandı. Bu antlaşmanın üç ana unsuru şöyle idi:

a. Lübnan’da 21 Ekim’den itibaren ateşkes yürürlüğe girecek ve savaşan taraflar, 1975 Nisan’ından önceki hatlara çekileceklerdir.

b. Lübnan için 30. 000 kişilik bir Arap Barış Gücü teşkil olunacaktır. Bu güç esas itibarı ile Suriye askerlerinden oluşmuştur.

c. FKÖ gerillaları Lübnan’da kalmaya devam etmekle beraber, Lübnan’ın egemenlik ve güvenliğine saygı göstereceklerdir.

Bu sonuncu şartı birçok FKÖ gerillası kabul etmedi. İsrail de bunu bildiğinden, Litani nehrine kadar olan Güney Lübnan topraklarını kendi kontrolü altına alıp, bu toprakları kendisi için “Güvenlik Bölgesi” ilan etmiştir.

İsrail kuvvetleri daha sonra Beyrut’u kuşattılar ve bunun sonucunda, Filistin Kurtuluş Örgütü Lübnan’ı terk etmek zorunda kalmıştır. FKÖ unsurları, Lübnan’a çıkan Amerikan, Fransız ve İtalyan askerlerinden oluşan 2.000 kişilik Barış Gücü himayesinde, 21 Ağustos 1982’de Beyrut’tan ayrıldılar.

FKÖ‘yü Lübnan’ı terke muvaffak olan İsrail, 1985 yılında kademeli olarak bölgeden çekilmeye başladı, İsrail’in çekilmesi Müslüman – Hristiyan mücadelesini tekrar başlattı. Bunun üzerine, Suriye Lübnan’a müdahale etmek için harekete geçti. Ayrıca, İran da dolaylı olarak müdahaleye katıldı. 1989 yılı sonlarından itibaren ise, FKÖ tekrar Güney Lübnan’a yerleşmeye başladı.

Sonuç olarak; 1970 yılında başlayan Lübnan sorunu ve 1975 yılında başlayan Lübnan iç savaşı, çeşitli aşamalardan geçti. İç savaş Lübnan’da çok ağır maddi hasara ve can kaybına yol açtı. Savaş 1991 yılında resmen sona erdiğinde Lübnan ve Beyrut bir harabeye dönüşmüştü ve 150.000 Lübnan’lı can vermişti. 1992 yılından itibaren İsrail ile FKÖ arasında başlayan olumlu gelişmeler üzerine de olaylar şiddetini kaybetmeye başladı. Fakat, Lübnan, 1976 Riyad Antlaşması ile bölgeye 30 bin kişilik bir askeri güç göndermeye muvaffak olan Suriye’nin belirli ölçüde eyaleti durumuna geldi. Ancak 2005 yılında patlak veren ve eski başbakan Refik Hariri‘nin suikastiyle sonuçlanan kriz sonrası birçok askerini geri çekmiştir.

12 Temmuz 2006 tarihinde başlayan 2006 İsrail-Lübnan Krizi‘nde İsrail’in hava saldırıları sırasında Lübnan ve Beyrut kenti, özellikle güney kısmı ağır hasar görmüştür ve ülke ekonomisi büyük ölçüde çökme noktasına gelmiştir.

Lübnan pek çok farklı dinin bir arada yaşadığı bir ülkedir

Dil

Lübnan’ın ulusal ve resmî dili Arapçadır. Lübnanlıların ekseriyeti, ana dil Arapçanın yanı sıra Fransızca ve İngilizce konuşabilmektedir. Zira ülkede anaokulundan itibaren yabancı dil öğrenimi mecburdur. anadili olarak Arapça, Lübnan’daki tüm etnik ve dini gruplar arasında kullanılmaktadır. Eskiden Fransız sömürgesi olan Lübnan’da çoğunlukla kullanılan yabancı dil İngilizce olmasına karşın üst ve orta sınıflarda Fransızca daha yaygın olarak bilinir ve konuşulur. Lübnan, Fransızca konuşan ülkeler topluluğu (Frankofon) içerisinde yer alır. Bugün nüfusun %20’si Fransızca bilmektedir. 1866’da Beyrut Amerikan Üniversitesi‘nin kuruluşuyla ilk defa konuşulmaya başlanan ve özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yaygınlık kazanan İngilizce ise günlük hayatta iletişim dili olarak kullanılmasa da, uzun seneler ülkedeki Fransız etkisinden rahatsızlık duyan Müslümanlar tarafından öğrenilmesi siyaseten tercih edilen bir yabancı dil olmuştur.^[8]

Lübnan’da din (2014)Müslümanlar (%54)  Hıristiyanlar (%40.4)  Dürziler (%5.6)

Nüfus

Lübnan’ın dinî dağılımı.

Lübnan’ın nüfusu tahminen 6.185.000’dür (2016). Lübnan %93 Arap nüfusuyla etnik açıdan homojen bir ülkedir. Araplar; Lübnanlı Arapları, Filistinli mültecileri, Suriyelileri ve başka göçmen Arap cemiyetleri de içine alır.

İç savaştan önce Lübnan’da Hıristiyanların ve Müslümanların sayısı hemen hemen eşitti. Şimdi Müslümanlar çoğunlukta ve Müslüman nüfus içinde de artık Şiiler çoğunlukta. Halkın tahminen %54’si Müslüman, %40.4’u Hristiyan, %5.6’ü ise Dürzi. Fakat 1932 yılından beri nüfus sayımı yapılmadığından ve halkın dini kimliği sorulmadığından ve Lübnan İç Savaşından dolayı oluşan göç ve demografik değişiklikten, dolayı Hıristiyanların sayısı hızla azalmıştır ve Müslümanların (özellikle Şiilerin) sayısı hızla artmıştır. Hıristiyanlar hem nüfus ve hem de oran olarak azalmaya devam etmektedir.^[1]

1975’te %67 olan şehirleşme oranı, iç savaş sırasında yaşanan büyük nüfus hareketliliği neticesinde 2008’de %87’ye ulaşmıştır. 1932’deki sayıma göre nüfusuyla 161.947 olan Beyrut, bugün iki milyona yaklaşan nüfusuyla Lübnan’daki tüm mezheplerin yaşadığı kozmopolit bir şehir haline dönüşmüştür.^[9]

Eğitim

Lübnan’daki tüm okullar Millî Eğitim’e bağlıdır. ABD’nin 2005’te hazırladığı bir rapora göre Lübnan’daki 140.000 öğrencinin yarısı ülkenin tek devlet üniversitesi olan Lübnan Üniversitesi’nde, diğer yarısı 42 özel üniversitede öğretim görmektedir.^[10] Arap dünyasının en modern, özgür ve eğitimli kesimlerinden birini teşkil etmekle övünen Lübnan’da, 15 yaş ve üstü nüfusta okuma-yazma oranının 2003 itibarıyla %87,4´dir. Bu oran erkekler arasında %93,1, kadınlar arasında ise %82,2’dir.^[11]

DNA Haritam tarafından Türkiye’ye özel satışa çıkarılan Genetik Köken Testi’ni satın almak için tıklayınız.