Dodurga boyu, bir Oğuz boyudur.

Destanî eserlerde ve vekāyi‘nâmelerde bu boyun adı geçmez ancak Oğuz Kağan Destanı‘na göre Oğuzların 24 boyundan birisidir; Kaşgarlı Mahmud‘un kaleme aldığı Divân-ı Lügati’t-Türk‘e göreyse yirmi iki Oğuz bölüğünden onaltıncı sırada yer alanıdır (Divan-ı Lügati’t-Türk’te “Totırka” imlası ile yazılır).[1]

XIV. yüzyıl tarihçisi Reşîdüddîn; Câmiü’t-Tevârih adlı eserinde Dodurga sözcüğünün “ülke almak, hanlık yapmak” anlamlarına geldiğini belirtmiş; Oğuzlar’ın Boz-Ok‘lar koluna bağlı Dodurga boyunu, Oğuz Han‘ın altı oğlundan biri olan Ay Han’dan çoğalmış olarak göstermiştir[1].

Câmiü’t-Tevârih’e göre Dodurga boyunun ongunu (yani kutsal hayvanı) kartaldır; Ülüşü (Oğuz-eli’nin resmî toplantılarında koyunun etinden yiyeceği kısım) koyunun “aşığlu” denen kısmıdır.

Dodurga adlı yerleşim yerleri, isimlerini Dodurga boyundan almaktadırlar. Türkiye’de Dodurga ismini taşıyan bazı yerleşim yerleri aşağıda belirtilmiştir.(Dağdaş ve ark, 2001)

Bilecik ilinde Dodurga kasabasıTokat Merkeze bağlı Dodurga KöyüBartın’ın Ulus ilçesine bağlı Dodurga köyüAnkara‘da mahalleye dönüştürülen Dodurga köyüAfyonkarahisar ili Sandıklı ilçesi Dodurga köyüÇorum ilinde Dodurga ilçesi,Çankırı ili Çerkeş ilçesi Dodurga KöyüÇankırı ili Orta ilçesinde Dodurga beldesiDenizli ilinde Acıpayam ilçesine bağlı Dodurgalar kasabası

Sivas’ın Zara ilçesinde, Kızılırmak’ın her iki yakasında yerleşik olan, aynı zamanda ana yol kenarındaki Tödürge Gölü‘ne de adını veren Tödürge Köyü, Dodurga boyunun Anadolu coğrafyasındaki en doğuda yer alan Dodurga adlı yerleşim birimidir. Köyün ismi Dodurga’dan zamanla değişerek Tödürge olmuştur.[kaynak belirtilmeli]

Oymak isimleri

XVI. yüzyılda Anadolu’nun çeşitli yerlerinde Dodurga adını taşıyan oymaklar da vardır. Cevdet Türkay‘ın Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler adlı eserinde Dodurga(Todurga) aşiretinin dağılmış olduğu iller arasında Adana, Tarsus, Kırşehir, Yozgat, Kahramanmaraş, Kocaeli, Bolu, Osmancık(Çorum) ve Ankara’nın bazı bölgeleri sayılmaktadır.

Adana yöresine dair eski kayıt defterlerinde Tarsus ve civarındaki Türkmen boyları içinde 34 oba ve 2 koldan oluşan bir Dodurga oymağının daha olduğu bilgisi vardır.[kaynak belirtilmeli]Bu oymak Esenlü adı ile de anılmaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Diğer kalabalık bir Dodurga topluluğu Ulu Yörük arasında olup Turhal yöresindeki yedi kışlakta oturmaktaydı.[1] Bu Dodurgalar’a Turhal Türkleri de deniliyordu.

Bir başka Dodurga topluluğu da Diyarbekir bölgesindeki Boz-ulus’a dahil bulunmaktaydı.

Tahrir defterlerinde Dodurga, Doturga, Todurga ve Toturga gibi değişik şekillerde yazılan bu Oğuz boyuna ait Anadolu’da 24 yer adına rastgelinmektedir. Bu yer adlarından birini Bolu’ya bağlı yörelerden (nahiye) biri taşıyor. XIII. yüzyılın ikinci yarısında Tebriz’e gitmekte olan İtalyan seyyahlarından Pegolott2 Sivas’tan sonra Dudriaga denilen bir yere geliyor ki, bunun Dodurga olduğunda şüphe yoktur. Bezm u Rezmde Zara ile birlikte Dodurga adlı bir bölgeden bahsedilir. Burası, Osmanlı devrinde Sivas’ın doğusunda, Zara’dan bir konak mesafede, ana yol üzerinde bulunan bir köy idi.

Bu yer adlarından başka XVI. yüzyılda Anadolunun muhtelif yerlerinde olmak üzere bu boya mensup bazı teşekküller görülmektedir.

1. Ulu – Yörük: 

Bu Türk topluluğu arasında yaşayan Dodurgalar O. Bayezid devrinin ilk yıllarında 202 vergi nüfusundan ibaret olup, 7 kola ayrılmıştı. Turhal Türkleri de denilen Dodurga teşekkülü, XVI. yüzyılın ikinci yansında birçok kışlaklara sahip bulunuyordu. Onlar bu kışlaklarda diğer Ulu-Yörük oymakları gibi, çiftçilik yapmaktadırlar. Bu Dodurga oymağının bir kolu XVI. yüzyılın ikinci yarısında Amosya’daki Sarı-Kurşun köyünde yerleşmiştir. Bu Dodurgalar şüphesiz daha büyük, eski bir Dodurga topluluğunun kalıntısıdır.

2. Tarsus: 

Bu bölgede yaşayan ve kaynaklarda Varsak olarak anılan Türkmen oymakları arasında mühim bir Dodurga oymağı daha vardır. Bu oymak kendisini idare etmiş olan Esen Beğ’e nisbetle EAseruü. adını da taşıyor. Esen Beğ’in ordasının bulunduğu yer Tarsus’un kuzeyindeki Eserim köyü idi. Dodurgalardan meydana gelmiş olan bu Esenlü boyu iki kola ayrılmış olup, bunlardan biri Bozca-Dodurğa, diğeri de Ertene (Erdene) Beğ Dodurgası adlarım taşıyor. Burada geçen Bozca ve Ertene’nin Esen Beğ’in oğulları olduğu şüphesizdir.
Çukurova bölgesine ait 925 (1519) tarihli en eski defterde bu Dodurgalar 34 obaya ayrılmışlardır. Bu obalardan her biri bir ekinliğe sahip bulunmaktadır. Ayrıca Uzamış ve Kuzu adlı köylerin de Dodurgalara ait olduğu anlaşılıyor. Dodurga obalarından defterde Beş-Aşık ve Davud obalarına mensup bazı şahısların “ulemadan ve sulehadan” olmaları dolayısı ile avanz-ı divaniyye ve tekalif-i örfiyye’den kadimden muaf oldukları kaydedilmiştir.

3. Boz-Ulus: 

n. Selim devrine ait Boz-Ulus defterine göre, bu topluluk arasındaki Dodurga varlığı 6 küçük kola ayrılmış bir oymaktır. Hamza ve kardeşi Abdi kethüdalar ile Veli ve Şahin kethüdalar tarafından idare olunan Dodurga oymağının aslında Dulkadırlı eline mensup olduğu anlaşılıyor.

4. Ankara: 

Ankara sancağına bağlı Haymana taifesi arasında küçük bir Dodurga oymağı görülmektedir. Bu oymak Kanuni devrinde aynı adı taşıyan bir köyde oturmaktadır ki, bu köy bugün de mevcuttur. Bundan başka II. Bayezid devrinde Aksaray yöresinde de Dodurga adlı çok küçük bir oymağa rastgelinmektedir.

XIX. yüzyılın başında Oğuz ensabına dair İran’da yazılmış bir risalede, Dodurgalar”dan mühim bir zümrenin Türkmen çölünde (yani Yaka Türkmenleri’nin yurdunda) yaşadığı söylendikten soma bu Dodurgaların o kadar zarif değil, fakat dayanıklı ve iyi koşucu soy atlara sahip bulundukları yazılmaktadır. Gerçekten Gökten topluluğunun iki kolundan birinin Dodurga adını taşıdığını biliyoruz (öbür kol Ali Dağlu). Bu Dodurga kolu da Bayındır Kırık ve Yanyak Sağrı obalarına bu obalar da ailelere ayrılıyor.

NeredenGeldim.com tarafından Türkiye’ye özel satışa çıkarılan DNA Genetik Köken Testi’ni satın almak için tıklayınız.