Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti (Svahili: Jamhuri ya Muungano wa Tanzania), (önceki adı Tanganika Cumhuriyeti). Afrika‘nın orta-doğu bölgesinde yer alan bağımsız ülke. Ülkenin kuzeyinde Kenya ve Uganda, batısında Ruanda, Burundi ve Kongo DC, güneyinde Zambiya, Malavi ve Mozambik yer alır. Tanzanya’nın doğusunda ayrıca Hint Okyanusu kıyıları yer almaktadır.

Doğu Afrika’nın Hint Okyanusu kıyılarındaki Tanzanya, hem siyasi istikrarı hem son yıllarda katettiği ekonomik büyüme hem de çoğu işlenmemiş yeraltı zenginlikleriyle bölgenin önemli ülkeleri arasında yer alıyor.

Tanzanya bir üniter cumhuriyet olup, yirmi altı adet mikoa adı verilen bölgeden oluşur. Ülkenin başkanı Kasım 2015 tarihinden beri John Magufuli‘dir. 1996’dan beri ülkenin başkenti Dodoma olduğu gibi, meclis başta olmak üzere resmî yapıları barındırır.^[2] Ancak bağımsızlık tarihinden 1996 yılına kadar, doğudaki kıyı metropolü olan Darüsselam, ülkenin başkentiydi. Günümüzde Darüsselam, birçok yönetim binasına ve resmî kuruluşa ev sahipliği yapsa da, sadece bir ticaret kenti olma görevini sürdürmektedir.^[3][4] Kent, ayrıca ülkenin en büyük limanına sahip olup, ülkenin denizyolu ulaşımının merkezidir. Tanzanya ismi, 26 Nisan 1964’te birleşerek Tanzanya’yı oluşturan Tanganika Cumhuriyeti ve Zengibar ülkelerinin ilk hecelerinden esinlenerek verilmiştir.^[3]

Yıllar boyunca süren başarısız bir Afrika sosyalizmi dönemi geçiren Tanzanya halkı, bu dönem içinde toplu tarlalarda çalışmaları için başka yerlere yerleşmeye zorlandı. Bu dönemin ardından Tanzanya, dünyanın en az gelişmiş ve dış yardıma en çok gereksinim duyan ülkelerden biri haline geldi.^[5] 1980’lerin ortalarından beri Tanzanya, aşamalı olarak yeniliklerle tanışmaktadır.

Nüfus

2006 yılı itibarıyla ülkede yılda yüzde iki hızla büyüyen 38.329.000’lik bir nüfus barınmaktadır. Tanzanya’daki nüfus dağılımı çok belirsizdir. Öyle ki, kuru bölgelerde kilometre kare başına 1, sulak alanlarda kilometre kare başına 51, Zengibar’da kilometre kare başına 134 insan düşmektedir.^[26] Halkın yüzde sekseninden fazlası köylerde yaşar. Darüsselam, ülkenin en büyük kenti olup ticari olarak oldukça ileri seviyede bir kenttir. Ülkenin merkez bölgesinde yer alan Dodoma kenti, yeni başkent olup meclise ev sahipliği yapmaktadır.

Ülkedeki etnik grupların sayısı 120’den fazladır. Bu etnik gruplar arasında Sukuma, Nyamwezi, Hehe, Bena, Gogo, Haya, Makonde, Chagga ve Nyakyusa’nın bir milyondan fazla üyesi bulunur. Diğer başlıca etnik gruplar arasında Pare, Sambaa veya Shambala ve Ngoni yer alır. Tanzanya halkının çoğunluğu ise Bantu kökenli Sukuma ve Nyamwezi gruplarındandır. Nil yöresine ait olan halklar arasında göçmen Maasai ve Luo gibi Kenya sınırı yakınlarındaki halklar yer almaktadır. Sandaweler ve Hadzalar ise, Afrika’nın güney kısımlarında yaşayan Kalahari halklarına özgü olan Khoisan dillerine mensup dillerle konuşurlar.^[27]

Ülkede ayrıca Arap, Hint, Pakistanlı, Avrupalı, Çinli topluluklar da yer almaktadır.^[28] 1994 yılı itibarıyla, anakarada 50.000, Zengibar’da 4.000 kadar Asya kökenli insan yaşamaktadır. Bunun yanında ülkede yaklaşık 70.000 Arap ve 10.000 Avrupalının yaşadığı bilinmektedir.^[29] 12 Ocak 1964 tarihinde gerçekleşen Zengibar Devrimi sonrasında bölgedeki Arap hanedanlığı sona erdi. Ancak binlerce Arap ve Hint, Zengibar’da gerçekleşen ayaklanmalar sırasında katledildi.^[30]

Tanzanya genç bir nüfusa sahip olup, 2018 tahmini verilerine göre %63,43’ü 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %3,04’ü 65 yaş ve üzerindedir.^[31]

0-14 yaş: %43.4 (erkek 12,159,482/kadın 11,908,654)
15-24 yaş: %20.03 (erkek 5,561,922/kadın 5,543,788)
25-54 yaş: %30.02 (erkek 8,361,460/kadın 8,284,229)
55-64 yaş: %3.51 (erkek 872,601/kadın 1,074,480)
65 yaş ve üzeri: %3.04 (erkek 706,633/kadın 978,094)

Şehirde yaşayanların oranı 2019 verilerine göre %34,5 olan ülkede, nüfusun yıllık artış oranı 2018 tahmini verilerine göre %2,74 düzeyindedir.^[31]

Din

Tanzanya’daki nüfusun üçte biri Müslüman, üçte ikisi Hristiyan‘dır. Geriye kalan nüfus ise yerel dinleri benimsemiş durumdadır. Ancak yine de 1967 yılındaki sayımlardan sonraki hiçbir sayımda insanlara dinin hassas bir konu olduğu düşüncesiyle dinleri sorulmamıştır. Bu nedenle günümüzdeki dini durum hakkında kesin bir tahmin yapılamamaktadır. Ancak geleneksel dinlere inananların azaldığı bilinmektedir.^[33]

Hıristiyan nüfus, çoğunlukla Katolik, Protestan, Pentekostalist, Yedinci-gün Adventisti, Mormon ve Yehova’nın Şahitleri üyesidir. Protestanlar arasında yer alan Luteranlar ve Moravyalılar, ülkedeki Alman sömürge dönemi sırasında kültüre geçen mezheplerdir. Yine ülkedeki Anglikanlar, İngiliz sömürge döneminde ülkeye geldi.

Zengibar adasının yüzde doksan dokuzundan fazlası Müslüman‘dır.^[34] Anakarada ise Müslüman topluluklar kıyı kesimde ağırlıkta yer alır. Ancak iç kısımlardaki kimi yerlerde de yoğun Müslüman topluluklar yer alır. Müslüman halkın yüzde sekseni ile doksanı arasındaki kesimi Sunni‘dir. Geriye kalanlar ise Asya kökenli Şiilerdir.

Bunların dışında Tanzanya’da farklı dinlere mensup kimi topluluklar da yer almaktadır. Özellikle anakarada Budistler, Hindular ve Bahailer ile karşılaşmak mümkündür.^[35]

Dil

Tanzanya, 126 farklı etnik grubu bünyesinde barındırır. Her bir topluluğun kendine özgü dili bulunmaktadır. Dolayısıyla ülkenin resmî bir dili Svahili dilidir. Ülke bağımsızlığını ilan ettikten sonra, sömürge döneminin resmî dili olan İngilizce, bir süreliğine resmî işlerde kullanılmaya devam edildi. Son yıllarda, İngilizce hemen hemen hiçbir devlet kurumunda kullanılmamaktadır.^[36] Bu nedenden dolayı Tanzanya, Afrika’daki sömürge ülkeleri arasında eski sömürge dilini hemen hemen hiç kullanmayan sayılı devletlerden biridir.^[36]

Ülkenin 1984 yılında açıklanan resmî dil siyasetine göre Svahili dilinin, toplumsal ve siyasî olarak kullanılmasının yanında ilk ve yüksek eğitim dili olarak işlenmesi; öte yandan İngilizcenin de orta eğitim, üniversiteler ve yüksek mercilerde kullanılması kararlaştırıldı.^[36] Her ne kadar Britanya hükümeti, ülkede finansal olarak İngilizce kullanımını desteklese de,^[36] dilin günlük yaşamda kullanımı tükenmeye yüz tuttu. Öyle ki 1970’lerde ülkedeki üniversitelerde ders dışında İngilizce konuşan öğrencilerin ağrılıkta olduğu bilinmektedir. Günümüzde Tanzanyalı üniversite öğrencileri, okul dışında tamamen Svahili dilinde konuşmaktadır. Yine de İngilizce ile Svahili’yi karıştırarak konuşmak da sık görülen bir durumdur.

Diğer konuşma dilleri arasında Gujarati gibi Hint dilleri ve Mozambikli siyahîler ile Goanlar tarafından konuşulan Portekizce yer almaktadır. Daha dar çapta ise Burundi, Ruanda ve Kongo DC sınırlarında konuşulan Fransızca, ülkede günlük olarak konuşulan yabancı diller arasındadır. Tarihte Almanca da Alman sömürge döneminde sıkça konuşulmaktaydı. Ancak uzun yıllar sonra dilin etkisi ortadan kalkmış durumdadır.

Kültür

Tanzanya müziği, geleneksel Afrika müziği, yaylı temelli taarab ve ülkeye özgü hip hop türü olan bongo flava arasında değişen bir tınıya sahiptir. Ünlü taarab sanatçıları arasında Abbasi Mzee, Culture Musical Club ve Shakila yer alır. Uluslararası düzeyde bilinen geleneksel müzik sanatçıları arasında Bi Kidude, Hukwe Zawose ve Tatu Nane bulunur.

Tanzanya ayrıca kendine özgü bir Afrika rumba müziğine sahip olup bu türde Tabora Jazz, Western Jazz Band, Morogoro Jazz, Volcano Jazz, Simba Wanyika, Remmy Ongala, Ndala Kasheba,^[37] Nuta Jazz, Atomic Jazz, DDC Mlimani Park, Afro 70 & Patrick Balisidya,^[38][39][40] Sunburst, Tatu Nane^[41] ve Orchestra Makassygibi isimleri ün yapmıştır.

Ülkenin ayrıca birçok yazarı bulunmaktadır. Özellikle Godfrey Mwakikagile, Mohamed Said, Abdulrazak Gurnah, Julius Nyang’oro, Clement Ndulute, Frank Chiteji, Joseph Mbele,^[42] Juma Volter Mwapachu, Issa Shivji, Jenerali Twaha Ulimwengu, Penina Mlama,^[43] Mwalimu Julius Kambarage Nyerere, Adam Shafi, Dr. Malima M.P Bundala ve Shaaban Robert gibi isimler, Svahili dilinde önemli edebi eserler vermiştir.

Ülkenin ayrıca resim alanında dünyaya kazandırdığı önemli sayıda ortak mirası bulunmaktadır. Bu sanat dalında ise iki tarz dünya çapında üne kavuşmuş durumdadır. Bunlar: Tingatinga ve Makonde şeklindedir. Tingatinga, parlatıcı boyalarla kanvas yüzeye yapılan resimlerdir. Bu tarz resimlerde genellikle hayvanlar veya çiçekler, renkli ve süregelen tasarımda işlenir. Bu tarz resimlerin başlatıcısı, Güney Tanzanya’da doğan Mr. Edward Saidi Tingatinga’dır. Tingatinga, bir süre sonra Darüsselam‘a taşındı ve 1972’deki ölümünün ardından tüm ülkeye ve dünyaya sanatı yayıldı. Makonde ise hem Tanzanya’daki, hem Mozambik’teki bir kabilenin adı olup, hem de çağdaş bir heykel sanatıdır. Özellikle sahip olduğu sert ve koyu abanozdan yapılan yüksek Ujamaas (Yaşam Ağaçları) sayesinde tanınmaktadır. Tanzanya, ayrıca dünyada en çok tanınan Afrikalı ressamlardan biri olan George Lilanga‘nın da doğum yeridir.

DNA Haritam tarafından Türkiye’ye özel satışa çıkarılan Genetik Köken Testi’ni satın almak için tıklayınız.